1921 թվական 15-ը մարտի Բեռլին: Շառլոտենբուրգում ` Հարդենբերգ փողոցում, Սողոմոն Թեհլիրյանը գնդակահարեց 1915-ի հայոց ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչներից մեկին ` Թալեաթ Փաշային: Երկուսուկես ամիս անց դատարանում գերմանացի փաստաբան դոկտոր Դիմայերը իր պաշտպանական ճառում ասելու էլ.

-Սողոմոն Թելերիանը ինքը չէր, որ փողոց կիջներ Թալեաթ փաշային սպանելու, իր մեջ կիջնեին դարերը, միլիոնավոր սպանվածները:

Նա, կարելի է ասել, կտաներ իր առջև դրոշակը խոշտանգվածների, դրոշակը իր լլկված ընտանիքի:

Մեհմեդ Թալեաթ փաշան ` Իթիաթ կուսակցության պարագլուխներից մեկը, երիտթուրքական հեղափուխությունից հետո ներքին գործերի մինիստր, կուսակցության կենտկոմի նախագահ,  1916 թվականից Մեծ Վեզիր: Թալեաթը արևմտահայերի տեղահանության և Թուրքիայի հայ բնակչության բնաջնջման գլխավոր կազմակերպիչն էր: Առաջին աշխարհամարտում Թուրքիայի պարտությունից հետո փախել է Գերմանիա, Պոլսի ռազմական տրիբունայի կողմից հեռակա հեռակա դատապարտվել է Մահվան:

Սողոմոն Թեհլիրյանի Երզնկայի մերձակա Բագարիչ գյուղից էր: 1914 թվկանաին տասնութամյա երիտասարդը մեկնել է Թիֆլիս և կամավորական գունդ մտել: Զորավար Անդրանիկի գնդում ` Սեպուհի վաշտի կազմում, 1914-1915 թթ. մասնակցել է Արևմտյան Հայաստանում մղված կռիվներին, հասել մինչև Վան,տեսել հայության սպանդի տեսարանները:

1916թ.-ին վերադառնում է ծննդավայր ` Բագարիճ, և իմանում զարհուրելի եղելությունը:

Մորը, եղբորը, քույրերին, շատ ազգականներին, Երզնկայի 20.000 և Բագարիճի բոլոր հայերին թուրքերը թալանել և գազանաբար սպանել էին: Թեհլիրյանի գերդաստանի 85 անդամներից փրկվել էր միայն Սողոմոնի մեզ եղբոբ ` Միսակի տասներկուամյա աղջիկը, նրան գտել էին քրդերի մոտ:

Նահատակված հարազատների հատկապես մոր պատկերն է Սողոմոնը տեսել քուն թե արթունի, վրեժի կոչող մայրը, Բեյրութի Ամերիկյան բժշկական համալսարանի ուսանող եղբայրը, գեղեցկուհի քույրերը, ընտանիքի մյուս անդամները...

-1915թ. մարտի 15 բեռլինյան Հարդենբերգ Շտրասեյի այս հատվածը, հիշում է Սողոմոն Թեհլիրյանը,

-Մոտենում էինք իրար: Նա գալիս էր ճեմելու ձևով ձեռնափայտը անփույտ ճոճելով: Մի կարճ տարածություն մնացած զարմանալի անդորրություն համակեց էությունս: Հավասարվելու վրա Թալեաթը շեշտակի նայեց ինձ, աչքերի մեջ առկայծեց մահվան սարսուռը... վերջին քայլը բեկվեց, մի քիչ թեքվեց, որ խուսափի, բայց զենքս դուրս քաշելս ու գլխին պարպելս մեկ եղավ:

Սողոմոն Թեհլիրյանը ձերբակալվում է: Հետաքրքիր է, որ բանտում նրան առաջինն այցելում է մի անծանոթ հայ վարդապետ, որ տեսնելով Սողոմոնին պարզապես գոչում է`

-Տեր մեր Հիսուս Քրիստոսի անվամբ օրհնում եմ քեզ, որ գազանը սպանեցիր և բոլորիս վրեժը լուծեցիր:

Հայությունն ամեն օր ցնծության մեջ էր, բոլոր թերթերը ընդարձակ նյութեր էին հրապարակում դեպքի մասին: Իսկ Բեռլինում պատրաստվում էին մեծ շուքով կատարել Թալեաթի թաղումը: Պոլիսը մերժել էր Թալեաթի դին: Բազմամարդ էր թաղումը, բազմաթիվ ծաղկեպսակներ կային ` այդ թվում Գերմանիայի արտգործնախարարության անունից: Կառավարությունը իր ցավակցությունը հայտնեց...

79 օր տևած նախնական հարցաքննությունից հետո 1921 թվականի հունիսի 2-ին սկսվեց Սողոմոն Թեհլիրյանի դատավարությունը, որ տևեց երկու օր: Ոչ միայն աշխարհասփյուռ հայության, այլև Եվրոպայի ուշադրությունն էր գամված Բեռլինին: Մամուլ պարբերաբար անդրադառնում էր հայ վրիճառուի դատավարությանը, տալիս գնահատակններ, ներկայացնում Իթթիհաթի կազմակերպած ոճրագործությունները 1915-1916 թթ.: